“Манай Монгол улс маш эртний улс аа…

Өөрийн гарал үүслээ харийнхнаар бичүүлсэн үндэстэн Ази тивд Монголоос өөр үгүй болов уу. Хан, Орос, Солонгос, Япон, Энэтхэг гэх мэт үндэстэн харийн хэн нэгнээр түүхээ бичүүлэх үү? Хариулт: Хэзээ ч үгүй. Өөрийн нутаг дээр буй түүхэн бичээсүүдийг харийхнаар тайлуулж тайлбарлуулсан үндэстэн Монголоос өөр үгүй болов уу. Хан, орос, солонгос, япон, энэтхэг судлаачид өөрийн нутаг дээр буй түүхэн бичээсүүдийг харийхнаар судлуулан тайлбарлуулахыг үндэстнийхээ оюуны тураал гэж үзэн үл тэвчих юм. Монголын Шинжлэх ухааны академи үүнийг оюуны тураал гэж үзэхийн оронд дэлхийн мэдлэг Монголд гэж харах юм. Харийн сургамжийг баримталдаг, эрдмийн цол, зэргийг харьд хамгаалахыг дэлхийн мэдлэг Монголд гэж үздэг Монголын ШУА-ийн Түүх археологийн хүрээлэн, Хэл зохиолын хүрээлэн харийн санхүүжилт, судалгаагаар саваа дүүргэсээр үндэсний ул судалгаа хийх хүн, хүчин, зүрх сэтгэл үгүй болов. Аливаа үндэстний хэл, түүхийн ул судалгаа нь тухайн үндэстнийг үндэстэн байлгадаг гол “soft” буюу түүхэн ой санамжийг бүрэлдүүлдэг, өвөг дээдсийн сургаалийг баримтжуулан системчилсэнээр харийн онолоор ирж буй далд санаархлаас оюунаа дархлаажуулдаг, үр хойчист газар, усных нь эзэмшлийг маргашгүй болгодог агаар, ус шиг чухал юм. Монголын ШУА уг ажлыг эс хийснээр монголчуудыг код нь гээгдсэн гашилж буй хэлтэй, наймхан зуун жилийн түүхтэй, сэрээгүй ганц түүхэн номтой болгов. Монголын ШУА Түрэг, Уйгар өвгөдийн маань түүхийг харийнханд бэлэглэв. ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн захирал академч Л.Болд хадаган дээр өөрийн мэдэхгүй хэлээр бичсэн хоёр номоо тавин Туул голд буй Тонюкукын бичиг, Орхон голд буй Билгэ хааны бичээс Монголынх биш гэдгийг миний хоёр ном, миний албан тушаал, миний академч цол үүнийг баталж байна гэсэн мянганы тодорхойлолтыг харийханд барив. Л.Болд үр хойчсийн маань толгойг цустах ажил хийв. Мануусын татварын мөнгөөр санхүүждэг Академийнхан судлаачид биш түүх арилжаалдаг, харийн төслийг гүйцэтгэдэг хүмүүс болов.